Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść

 
 
 
  ID: 3294666

Fort (dawny)

Blokhaus bey Ober Schwedelsdorf



Budowa
1778
Status
Nie istnieje
 
Zarówno miłośnicy historii jak i turyści słyszeli o czterech fortyfikacjach zbudowanych pod koniec XVIII w.: Forcie Karola w Górach Stołowych koło Karłowa, Forcie Wilhelma koło Huty w Gorach Bystrzyckich, Forcie Fryderyka koło Pokrzywna i nieistniejącym już blokhauzie na Szczytniku. Dlatego niespodzianką jest odkrycie, że w przeszłości zbudowano także fort w Szalejowie Górnym, co więcej, jako jedyny wziął czynny udział w działaniach wojennych, a w dodatku był wzorem dla pozostałych umocnień w hrabstwie ...
Zarówno miłośnicy historii jak i turyści słyszeli o czterech fortyfikacjach zbudowanych pod koniec XVIII w.: Forcie Karola w Górach Stołowych koło Karłowa, Forcie Wilhelma koło Huty w Gorach Bystrzyckich, Forcie Fryderyka koło Pokrzywna i nieistniejącym już blokhauzie na Szczytniku. Dlatego niespodzianką jest odkrycie, że w przeszłości zbudowano także fort w Szalejowie Górnym, co więcej, jako jedyny wziął czynny udział w działaniach wojennych, a w dodatku był wzorem dla pozostałych umocnień w hrabstwie kłodzkim i wielu innych w całych Niemczech.

Dlaczego i kiedy został zbudowany? W 1778 r. wybuchła wojna o sukcesję bawarską, która na tyle źle zapisała się w pamięci ludzkiej z powodu zniszczeń i głodu, że nazwano ją „wojną kartoflaną”, co świadczy o trudnościach w zdobyciu zwykłych ziemniaków i pozostałej strawy. Pierwszy krok zrobił król pruski Fryderyk II, który rozkazał zaatakować Czechy, będące częścią monarchii habsburskiej, właśnie od strony Ziemi Kłodzkiej. Gen. Wunsch ze swoimi oddziałami przeszedł granicę w okolicach umocnionego fortyfikacjami Nachodu. Austriacy byli w poważnych opałach, lecz w związku z nadejściem zimy wojska pruskie wycofały się do swoich garnizonów. Przewidując zagrożenie podobnym niespodziewanym atakiem, Prusacy postanowili wzmocnić swoją pozycję, a inżynier porucznik Wolf zbudował zimą 1778 r. fort w Szalejowie Górnym, który miał zadanie nie tyle bronić się, co być posterunkiem obserwacyjnym, a w razie potrzeby związać siły wroga. Był to w istocie blokhauz, a więc niezbyt wielka ufortyfikowana budowla służąca do samodzielnej obrony ze wszystkich stron. Blokhaus był budowlą na planie krzyża, otaczały go fortyfikacje ziemne bronione przez fosę, w której dnie wbito drewnianą palisadę, niewidoczną dla wroga. Na miejsce budowy wybrano wzgórze wznoszące się nad Szalejowem Górnym. Jego usytuowanie już wcześniej miało w historii militarne znaczenie, bowiem na jego zboczu stoi kościół pw. św. Jerzego z XIV w., którego mury obronne były wielokrotnie wykorzystywane do obrony przed husytami. Miejsce zostało wybrane nieprzypadkowo, bowiem przez Szalejów ciągnęły oddziały austriackie już w czasie niedawnej wojny siedmioletniej, o czym wspomina Fryderyk II w swojej napisanej zresztą po francusku Historii wojny siedmioletniej. W kolejnych pamiętnikach Memoires de la querre de 1778, o tej reducie Fryderyk napisze ponownie z dużym uznaniem.
Obecnie miejsce, na którym znajdował się fort, jest zalesione, można jednak rozpoznać budowle ziemne, a nawet fragmenty muru z piaskowca, ułożonego ludzką ręką. Rozpoznawalna jest droga dojazdowa do fortu od strony północno- zachodniej. Zachęcam do spacerów w wolnym czasie, można tam dojść ścieżką po lewej stronie cmentarza w Szalejowie lub wspomnianą drogą dojazdową od strony szosy w kierunku Kamieńca i Gorzuchowa.

Na szczycie wzniesienia, gdzie stał właściwy blokhauz, z trudem można rozpoznać zarysy budowli, gdyż został zniszczony ponad dwieście lat temu po zdobyciu 17 stycznia 1779 r. przez wojska austriackie pod dowództwem cesarskiego feldmarszałka Dagoberta von Wurmsera, kiedy to pod osłoną nocy Austriacy w pięciu kolumnach wkroczyli niespodziewanie na Ziemię Kłodzką. Pamiętajmy, że w owym czasie granica hrabstwa, a zarazem prusko-austriacka przebiegała grzbietem Gór Bystrzyckich, a nie tak jak dzisiaj, doliną Dzikiej Orlicy. Należy sądzić, że zarówno niesławne poddanie się zaskoczonego atakiem garnizonu w Bystrzycy Kłodzkiej, kiedy to do niewoli trafił dowódca, książę Adolf z Hesji-Phillipstahl z tysiącem żołnierzy, jak i efektywna obrona Fortu Oberschwedelsdorf w 1779 r., która uchroniła przed atakiem twierdzę kłodzką – wpłynęły na podjęcie w 1790 r. decyzji o budowie linii umocnień po wewnętrznej stronie grzbietu Gór Stołowych i Bystrzyckich. Kiedy spojrzymy na mapę, zobaczymy, że wszystkie forty poczynając od Fortu Wilhelma, przez Fort Fryderyka, fort na Szczytniku, Fort Karola, kończąc na baterii w Pasterce (o której wkrótce) – położone są niemal w prostej linii. Fortyfikacje te budowano pomimo podpisania w 1790 r. konwencji dzierżoniowskiej. Następca Fryderyka II, Fryderyk Wilhelm II, jak i następca tronu oraz pruscy generałowie wielokrotnie wizytowali budowę fortów, co świadczy o wadze, jaką do tego przywiązywali.

Źródło art.: Henryk Grzybowski, Fort Oberschwedeldorf w Szalejowie Górnym – nieznany fort Ziemi Kłodzkiej, „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej” nr 17/2011, 29-04-2011.,

za: .
Pokaż więcej Pokaż mniej
 

  • Data: 1779
    komentarze: 2
    "Blokhaus bey Ober Schwedelsdorf" - miedzioryt.